Jak pomóc migrantom na granicy?

Ucieczka do Europy bywa jedyną szansą na ocalenia życia. Ludzie z nadzieją sprzedają wszystko, co posiadają, i podejmują się najtrudniejszych przepraw, aby ocalić siebie i swoich bliskich. Mając świadomość tragicznego położenia uciekinierów, danie im złudnej nadziei jest niezwykle okrutne. Skoro w tym przypadku oszustwo nosi znamiona okrucieństwa, jak nazwać późniejsze wykorzystanie uchodźców do jawnych prowokacji? Jak wesprzeć tych, którzy znaleźli się w sytuacji bez wyjścia?

Kim są ludzie, którymi Białoruś rozgrywa prowokacje?

Zgodnie z zapisem Konwencji Genewskiej uchodźcom jest ten, kto:

- na skutek uzasadnionej obawy przed prześladowaniem z powodu swojej rasy, religii, narodowości, przynależności do określonej grupy społecznej z powodu przekonań politycznych przebywa poza granicami państwa, którego jest obywatelem, i nie może lub nie chce z powodu tych obaw korzystać z ochrony tego państwa […] – zapisano w dokumencie [1].

Ile takich osób obecnie przebywa na terytorium Białorusi? Ich liczbę podaje się w tysiącach. Są to ludzie, którzy zrobią wszystko, aby dostać się na terytorium UE. Wierzą, że mogą liczyć wsparcie i zapewnienie przyszłości dla siebie i najbliższych, którym udało się dotrzeć tak daleko. Czy wśród nich znajdują się migranci zarobkowi? Nie ma co do tego wątpliwości, lecz jak to sprawdzić, skoro nie mogą legalnie przekroczyć granicy? Jak wiadomo, nie jest to kwestia wizy.

„Pozwólmy im mieć nadzieję. Mamy kolejnych w zanadrzu”

Dla rozwiania wszelkich wątpliwości nie jest to cytat żadnego z polityków czy publicystów, lecz sformułowanie obrazujące działanie prezydenta Łukaszenki. Na czym polega cały proceder? Do Mińska przylatują samoloty, do których wsiedli wszyscy marzący o przyszłości. Zostają oni przetransportowani pod granice Białorusi z państwami Unii Europejskiej. Nie kieruje ich się do przejść granicznych, bo to nie wywarłoby znaczącego nacisku, ani nie stanowiłoby odwetu za sankcje, które nałożono na Białoruś z powodu łamania praw człowieka. Uchodźcy są zmuszani do nielegalnego przekraczania granicy. W przeciwnym razie padają groźby, ciosy, a nawet strzały.

Co się stanie, gdy uda im się przedostać do UE? Jeśli zostaną znalezieni przez straż graniczną, przewozi ich się na tereny między granicami obu państw, stosując praktykę push-back. Jednakże są to zazwyczaj ludzie wycieńczeni, wychłodzeni i niedożywieni, którzy wymagają pomocy. W podobnym stanie są ci, którzy trafiają do punktów pomocy dla uchodźców. Tego typu miejsca powstają zarówno z inicjatywy organizacji pozarządowych, jak i mieszkańców terenów strefy objętej stanem wyjątkowym. Oni również nie pozostają długo na terytorium naszego kraju.

Pomaganie nie jest odruchem bezwarunkowym

Wydawałoby się, że gdy ktoś potrzebuje pomocy, to należy mu jej udzielić. Nie powinno się znajdować nic pomiędzy, a jednak nauczono nas, że zawsze możemy zostać wykorzystani. Dorastając w tym duchu, unikamy odpowiedzialności. Liczymy na to, że znajdzie się ktoś, kto nas wyręczy, a gdy my będziemy potrzebowali pomocy, to jej udzieli.

Społeczną znieczulicę obserwujemy codziennie na ulicy. Niewielu z nas jest w stanie zainteresować się, podejść do człowieka i zapytać, czy wszystko w porządku, lub wykonać telefon na pogotowie. Wśród najbardziej skrajnych zachowań, z którymi spotykamy się na co dzień, jest obejście poszkodowanego, przejście nad nim lub robienie mu wyrzutów. Jednakże są i tacy, którzy po prostu pomagają – ratując życie. Jako szarzy obywatele nie możemy podjąć decyzji gwarantujących, bezpieczeństwo uchodźcom, ale możemy ich wesprzeć i pomóc przetrwać nadchodzący czas.

Jak pomóc migrantom przebywającym na granicy?

Istnieje kilka sposobów, za pomocą których możemy wesprzeć uchodźców. Do działań przynoszących najlepsze efekty zalicza się przesyłanie darowizn i udział w wolontariacie. Pamiętajmy, że każda z organizacji, do której działań planujemy się przyłączyć, powinna opublikować: czas trwania zbiórki (niektóre są ograniczone w czasie), miejsce dostarczania niezbędnych produktów i ich dokładne określenie (żywność, leki, odzież, koce etc.).

Zapoznanie się z tymi informacjami jest podstawowym krokiem w kierunku wsparcia zarówno uchodźców, jak i każdych innych migrantów, bo niezależnie od przyczyny przyjazdu, znaleźli się oni w pułapce bez wyjścia.

Organizacje pozarządowe i lokalna ogrzewalnia

W Polsce działają fundacje podejmujące się pomocy migrantom, którzy utknęli po obu stronach granicy. Oto lista, na której zamieściliśmy część z najbardziej znanych. Są to:

• Helsińska Fundacja Praw Człowieka
• Caritas Polska,
• Polski Czerwony Krzyż,
• Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nieć,
• Lekarze Bez Granic,
• Polska Akcja Humanitarna,
• Polskie Centrum Pomocy Międzynarodowej,
• Wolna Syria
• Amnesty International Polska,
• Polska Misja Medyczna,
• Fundacja Ocalenie,
• Fundacja dla Somalii,
• Fundacja dla Wolności.

Wolontariat na rzecz uchodźców

Dostęp do granicy jest uniemożliwiony ze względu na ogłoszenie stanu wyjątkowego w strefie przygranicznej. Wojsko nie wpuszcza przedstawicieli żadnego z organów pozarządowych, w tym charytatywnych. W jaki sposób można pomóc migrantom? Najłatwiej będzie skontaktować się z działającymi fundacjami, które zrzeszają osoby z przeróżnym wykształceniem i predyspozycjami. Ich wiedza i umiejętności są niezbędne na rzecz niesienia pomocy i wsparcia uchodźcom. Oczywiście liczy się zapał i zaangażowanie, ale żeby przyniosły one zamierzone rezultaty, muszą zostać odpowiednio ukierunkowane. 

Karolina Kwiatek

fot. Krzysztof Zatycki

[1] Konwencja Genewska

[2] TVN24